Aleksandrova monto kaj Blua ŝtono

Hodiaŭ ni revenas sur la bordojn de lago Pleŝĉejevo. Kune kun aŭtoro de Jutuba kanalo OurLife! ni faros familian promenon al la lokaj vidindaĵoj – Aleksandrova monto kaj Blua ŝtono.

Aleksandrova monto estas monteto, kiu situas sur la nordorienta bordo de la lago. Ekde antikva tempo ĝi servis kiel loko de ritoj por la finno-ugraj kaj poste por la slavaj loĝantoj de ĉi tiu regiono. Tio speguliĝas en alia ĝia nomo – «Jarila monto», laŭ nomo de slava printempa festo de fekundeco. Ĉampionoj de kristanismo, kiu estis konvertantaj la rusan landon en la novan kredon, nemalofte atentis la sakralajn lokojn de la paganoj, konstruante sur ili preĝejojn kaj aliajn religiajn objektojn. Tio celis detrui antaŭan adoradon de ili kaj samtempe fari la novajn instituciojn pli kutimaj por loka loĝantaro.

Nikita monaĥejo apud lago Pleŝĉejevo estas konsiderata unu el la plej malnovaj en Rusio. Ĝusta tempo de ĝia fondo ne estas konata, tamen tio povis okazi jam komence de la 11-a jarcento./Vikimedia Komunaĵo

Io tiaspeca okazis ankaŭ ĉi tie: en la 13-a jarcento princo Aleksandro la Neva fondis sur la monteto Aleksandrovan monaĥejon omaĝe al sia ĉiela protektanto. Ĉi tiu monaĥejo ekzistis ĝis la komenco de la 17-a jarcento, kiam dum la Granda Malordo ĝi estis detruita fare de intervenintoj. En la jaro 1853 oni esploris ĝiajn restaĵojn. Ĉi tiuj malakurataj arkeologiaj elfosadoj detruis la supran parton de la monteto.

 Aleksandrova monto antaŭ la elfosadoj de 1853./Vikimedia Komunaĵo

Kiel memoro pri la tempo de la monaĥejo, nune sur la monteto staras kamparkruco, kiun vizitas la aŭtoro de la video.

Hodiaŭ ĉi loko ricevis ankoraŭ unu bazon por konateco. Ekde 2016 ĉi tie okazas kultura festivalo «Aleksandrova monto», en kiu oni prezentas diversajn branĉojn de la tradicia rusa kulturo kaj rekonstruas militajn eventojn el la tempo de Aleksandro la Neva. En la restivala retejo oni povas trovi multe da fotoj kaj videon, kiuj kreas viglan impreson pri ĝi. En Guglaj mapoj renkonteblas foto de ligna fortikaĵo, konstruita kiel konstanta dekoracio por la festivalo.

Dua vidindaĵo, kiun oni vizitas en la video, estas fama Blua ŝtono – unu el tre malmultaj sakralaj objektoj, restintaj de la antaŭkristana epoko. Ĝia nuntempa loko sur la laga bordo ne estas origina; komence ĝi situis ĉirkaŭ 4 kilometrojn pli sude, en ravino apud Borisogleba monaĥejo, kiu ekzistis ĝis la 18-a jarcento. Kvankam jam pasis multe da jaroj ekde la kristaniĝo, la lokaj loĝantoj konservis memoron pri tio, ke iliaj prapatroj adoradis ĉi tiun ŝtonon, kaj regule okazigis festojn apud ĝi. Dum longa tempo la monaĥoj vane persvadadis ilin lasi ĉi tiun praktikon. Finfine, en la komenco de la 17-a jarcento oni uzis rimedon pli efikan – simple enterigis la ŝtonon. Tamen post certa tempo la ŝtono denove aperis sur la surfaco; akvo, fluanta sur la deklivo de la ravino, forlavis sojlon ĉirkaŭ ĝi, kaj glaciiĝanta dum vintroj grundo elpuŝis ĝin eksteren.

Grandaj rokaĵoj estas nemaloftaj en ĉi tiu regiono. Ĉi ŝtono, kuŝanta sur rando de vilaĝo 30 kilometrojn for de lago Pleŝĉejevo, estas samgranda kiel Blua ŝtono. Tamen pri ĝi scias nur loĝantoj de najbaraj domoj.

Do, la ŝtono restarigis sian staton. Tamen oni ne intencis toleri tion eterne, kaj fine de la sekva, 18-a jarcento oni entreprenis energian operacion. Komence de vintro de 1788 oni metis la ŝtonon sur sledon kaj veturigis ĝin sur glacio de lago Pleŝĉejevo por ke uzi ĝin por fundamento de konstruanta preĝejo – tute laŭ la menciita supre praktiko. Tamen la glacio ne eltenis la pezon kaj la ŝtono falis en la lagon. Ŝajnis, ke tio jam estis fino de ĝia historio, sed kelk jardekojn poste fiŝistoj komencis rimarki ĝin en akvo, kaj al la mezo de la 19-a jarcento ĝi jam troviĝis surborde. Kompreneble, tia fenomeno kapablis serioze konsterni mensojn, kaj en 1850 en gubernia gazeto okazis interesa diskuto. Rimarkindas, ke unu el ĝiaj partoprenantoj, kiu estis inĝeniero laŭ profesio, tute serioze supozis, ke la ŝtono povis esti altirita fare de kuŝejoj de magneta erco apud la lago!

Kaj tiu, kiu faris punktofinon en la diskuto, proponinte eksplikon vere racian, estis nenio alia, ol loka pastro. Tamen en sia letero al la gazeto li rezonis kiel vera naturesploristo kaj trovis kialojn de la reapero de la ŝtono en naturaj fenomenoj, observeblaj sur la lago.

La ŝtono, li skribis, dronis (male al kutima prezento) en malgranda profundo, malpli ol 1,5-metra. Dum pasinta tempo la nivelo de la lago malaltiĝis, kaj la supra parto de la ŝtono jam troviĝis super la akva surfaco. Printempe glacio sur la lago degelas unuavice apud la bordoj, kaj tiu, kiu restas en la mezo, nemalofte estas puŝata sur bordon fare de vento. Moviĝantaj glaciblokaroj, kiu formiĝas en tiaj okazoj, fojfoje havas tian forton, ke ili kapablas faligi grandajn arbojn kaj eĉ detrui domojn. Do ne estas mirinde, ke ilia impeto, akumuliĝanta dum jardekoj, montriĝis sufiĉa por finfine movi la ŝtonon sur lokon tiom malprofundan, ke ĝi povis sekiĝi dum plua malaltiĝo de la laga nivelo.

Kiam nivelo de la lago kreskas pro printempa degelo de neĝo, Bluan ŝtonon ree ĉirkaŭas akvo./Vikimedia Komunaĵo

Estas interese, ĉu ĉi tiu pastro dividis sian eltrovon kun la paroĥanaro. Tiel aŭ alie, rakonto pri la mistera reapero de la ŝtono estiĝis parto de la legendo ĉirkaŭ ĝi, same kiel rakonto, ke ĝi origine situis sur Aleksandra monto (la aŭtoro de la video mencias ilin ambaŭ, tamen la dua, kiel ni scias, ne estas ĝusta).

Hodiaŭ la ŝtono estas populara inter turistoj vidindaĵo; en lastaj jaroj oni bonordigis la areon apud ĝi. Pagon por viziti ĝin prenas nacia parko «Lago Pleŝĉejevo», sur kies teritorio ĝi troviĝas. Laŭ la informo en ĝia retejo, ĝia grando je 50 rubloj restas stabila dum lastaj kvin jaroj kaj, laŭ la nuntempa skalo de prezoj, estas plejparte simbola (kaj, kiel oni notas en la video, familioj kun tri aŭ pli da infanoj, aĝantaj malpli ol 16 jarojn, vere havas 50-procentan rabaton).

Do, hodiaŭ, same kiel antaŭ jarmilo, oni vizitadas la ŝtonon, tuŝas ĝin surfacon, grizan dum sekva vetero aŭ bluan, kiam ĝi malsekiĝas post pluvo (de tio devenis ĝia nomo); lasas al ĝi donacojn en formo de moneroj, pomoj kaj aliaj nutraĵeroj; alligas buntkolorajn bendojn al la parapeto de kondukanta al ĝi vojo; aŭ, laŭ la jam moderna kredo, mense deziras ion, sudante sur ĝi. Multon da homoj vidis ĉi tiu ŝtono, kaj, verŝajne, ĝi vidos ne malpli, ĉar ĝian aĝon mezuras alia temposkalo. Espereble, ĝi vidos ankaŭ, kiel la popoloj faros unu grandan rondon familian...

Bieno Kuskovo kaj ĝia palaco

Julia Akimenko denove estos nia ĉiĉerono laŭ vidindaĵoj de Moskvo. Hodiaŭ ni vizitos bienon Kuskovo en la sudorienta parto de la urbo – iaman someran rezidejon de fama aristokrata gento de Ŝeremetevoj. Ĝia palaco – “Granda domo” – konstruita en 1769-1775, konservis aŭtentikajn interaĵojn de 18-a jarcento, kiuj ebligas rekrei la etoson de riĉa domo de tiu epoko.

Pjor Ŝeremetev (1713 – 1788). Portreto fare de Ivan Argunov./Vikimedia Komunaĵo.

Aristokrata gento de Ŝeremetevoj estas konata ekde la 15-a jarcento. En 1706 militestro kaj diplomato Boris Ŝeremetev unua en Rusio ricevis titolon de grafo. Lia filo Pjotr fondis la “amuzan bienon” en vilaĝo Kuskovo, kiun Ŝeremetevoj posedis ekde la 16-a jarcento, kaj investis multe da penoj por krei la brilan arkitektan kaj parkan ensemblon.

La plej rimarkinda persono en la historio de Ŝeremetevoj estas lia filo Nikolaj Ŝeremetev (1751 – 1809). La plej riĉa homo en Rusio, mecenato kaj protektanto de artoj, li edziĝis al Praskovja Kovaljova (Ĵemĉugova), kamparan-devena virino, kiu aktoris en teatro de alia lia bieno, Ostankino. Ĉi tiu romantika historio ĝis nun inspiras literaturistojn kaj kinematografistojn. Unu el stratoj, kiuj venas al Kuskovo, estas nomita laŭ ŝi.

Plenumante volon de sia forpasinta edzino, Nikolaj Ŝeremetev dediĉis lastajn jarojn de sia vivo al bonfarado kaj, inter alie, fondis en Moskvo hospitalon por malriĉuloj – “Ŝeremetevan malsanulejon”, kiu funkcias ĝin nun kiel Instituto de urĝa medicina helpo “Sklifosofskij”. La konstruaĵo de la hospitalo, aperinta en 1810, dum la invado de Napoleono en 1812 servis por ambaŭ flankoj de la konflikto. Nuntempe ĝi estas konsiderata objekto de kultura heredaĵo./Vikimedia Komunaĵo.

La preĝejo de Boriso kaj Glebo en Kidekŝa

Hodiaŭ estas nia unua vizito al la vidindaĵoj de la Ora ringo, fama turisma vojo tra la centro de Rusio. Dank' al interreta televidkanalo Prizyv el Vladimira provinco ni vizitos la preĝejon de Boriso kaj Glebo en Kidekŝa, konstruitan en 1152 fare de princo Georgo la Longbraka omaĝe al la ĉielaj protektantoj de la Rusa lando.

Interesaj faktoj

La menciata en la video legendo evidente estas malfrua, ĉar laŭ informo de la kroniko princo Boriso ne forveturis malproksimen de Kievo post la morto de sia patro, do li ne povis vojaĝi kune kun la frato tra ĉi tiu loko. Tamen Glebo ja povis traveturi ĝin, ĉar lia apanaĵo estis urbo Murom en la sudo de la nuntempa Vladimira provinco.

Arkosolio (ruse аркосолий, de latina arcosolium) estas arkoforma niĉo, en kiu oni situigis sarkofagon. En mezepoka Rusujo oni vaste uzis ilin por entombigado de nobelaj homoj en temploj.

Informtabulo, kiu videblas en la video je 04:57, tekstas, ke la destra figuro sur la fresko “La sanktaj virinoj en la paradiza ĝardeno” estas martirino Maria, protektantino de la edzino de princo Boriso. Verŝajne, temas pri Maria el Ĉemara Cezareo, kristana martirino de la 3-a jarcento (jen informo en la angla).

Omfalo – speciala loko en preĝejo, kie staris episkopo dum certaj momentoj de diservo – estis konata en Rusujo en la 11-12-aj jarcentoj, tamen ĉiuj aliaj ekzemploj troviĝas en temploj de la sudaj kaj la okcidentaj landoj, sur la nuntempaj teritorioj de Ukrainio kaj Belorusio.

Narteksoj aperis en la tempo de frua kristanismo, kiel lokoj, kiujn povis eniri paganoj kaj prepariĝantoj al bapto. Tamen en la moderna ortodoksa eklezio nartekso estas loko por certaj diservoj; pro tio en la 19-a jarcento oni aldonis ĝin al la preĝejo de Boriso kaj Glebo.

Boriso kaj Glebo sur ikono de la 14-a jarcento en Tretjakova galerio. Princoj Boriso kaj Glebo estis filoj de princo Vladimiro, baptanto de Rusujo. Post lia morto en 1015 inter liaj heredantoj ekflamis lukto por povo; lia plejaĝa filo Svjatopolko kaptis la kievan tronon. Laŭ la rakonto de la kroniko, Boriso kaj Glebo ĵuris pri lojaleco al li, tamen Svjatopolko ordonis mortigi ilin, ĉar li antaŭtimis rivaladon (li mem, probable, estis adoptita filo de Vladimiro; tiu prenis de sia frato edzinon, kiu estis graveda je Svjatopolko). Meze de la 11-a jarcento Boriso kaj Glebo estis enkanonigitaj kiel ĉielaj protektantoj de la Rusa lando kaj ilia kulto rapide iĝis populara./Vikimedia Komunaĵo.

Kolomenskoje. Vintra promeno

Hodiaŭ ni denove venas muzeon Kolomenskoje, nuntempe en vintro. Kune kun ĉarma videoblogantino Julia Akimenko, kiu ne unu fojon plu estos nia ĉiĉerono pri vidindaĵoj de la centro de Rusio, ni vizitos rekonstruitan palacon de caro Alekseo Miĥajloviĉ kaj vidos kolektojn, rakontantajn pri vivo de la cara korto en la 17-a jarcento. 

Interesaj faktoj 

Ĉe 08:08 Julia mencias, ke antaŭe ŝi ne sciis veran sencon de vortoj ĥoromoj (ruse хоромы – ĥorómy) kaj palataoj (ruse палаты – paláty). En Rusio oni kutime konas ĉi tiujn vortojn ekde infaneco, dank' al tio ke ili nemalofte renkonteblas en fabeloj, tamen ilia ekzakta signifo jam ne plu estas konata, kaj oni uzas ilin en ĝenerala senco de “riĉa domo”. 

Militestro kaj diplomato Pjotr Potjomkin (1617 – 1700) estris rusian ambasadan delegacion en Hispanio kaj Francio en 1667-1668. Lia portreto en Prado-Muzeo fare de Juan Carreño de Miranda montras brilon de rusa aristokrata kostumo de tiu epoko. Nur prezo de materialoj, bezonataj por fari altkvalitan reproduktaĵon de tia, estas ĉirkaŭ 1500 dolaroj./Vikimedia Komunaĵo

La loko, kien oni malsupreniĝas je la kvina minuto de la video, estas ravino Golosov, kiu distranĉas la teritorion de Kolomenskoje per la rojo, fluanta al rivero Moskva. En nuna tempo ĉi tiu loko estiĝis objekto de urba legendo, cirkulanta en la interreto: oni rakontas, ke homoj ĉi tie fojfoje renkontis misteran nebulon, enirinte kiun, ili trafis alian tempon. Kurte, oni proklamas ĉi tiun lokon moskva Bermuda triangulo./Vikimedia Komunaĵo

Parkoj de Moskvo. Kolomenskoje

Malnova vilaĝo Kolomenskoje, konata ekde 1339, dum jarcentoj estis signifoplena loko por la rusia historio. En la 16-a jarcento ĉi tie aperis unu el la plej famaj preĝejoj de la lando – la preĝejo de la Ĉieliro. En la sekva 17-a jarcento Kolomenskoje fariĝis eksterurba rezidejo de la rusaj caroj, kaj oni konstruis ĉi tie grandan arkitekturan komplekson por la monarka kortego. 

Hodiaŭ Kolomenskoje estas parko, ŝatata loko por promenoj de moskvanoj, kaj muzeo, kiu konservas arkitekturajn kaj historiajn monumentojn, kaj demonstras por vizitantoj rekonstruitajn bildojn de la vivo en la pasinteco. En la video fare de Russian Travel Guide TV HD oni povas fari ekskurson tra la muzeo kaj ekvidi prezentantajn de ĝi aktivecojn. 

La persono de caro Alekseo Miĥajloviĉ, reginta en 1645 – 1676, povas esti simbolo de malsamaj kaj ofte kontraŭstarantaj trajtoj de tiu epoko. Pro sia karaktero li ricevis kromnomon Kvietega, tamen la tempon de lia regado oni nomis "Ribela tempo", en kiu okazis multaj sociaj malordoj kaj religia skismo. Lia ĉiutaga vivo strikte sekvis la tradiciojn de tiutempa Rusujo, tamen estis ĝuste lia filo Petro, kiu aliigis la aspekton de la lando por ĉiam. Kompare kun la tempo de Petro, la regado de Alekseo ofte prezentiĝas en la historia memoro kiel dormema kaj malmoviĝema, tamen ĝuste tiam, ankoraŭ ne tre rimarkinde, formiĝis fundamento por la venontaj ŝanĝoj./Vikimedia Komunaĵo

Unuj el partoj de agado de muzeo “Kolomenskoje” estas konservado de specimenoj de ligna arkitekturo el Rusa Nordo kaj Siberio. Konstruita en 1685 preĝejo de Sankta Georgo el Arĥangelska provinco estis transportita en Moskvon kaj rekonstruita en la muzeo en 2011./Vikimedia Komunaĵo