Moskvo ricevis sian nomon laŭ tiu de la rivero, sur kiu ĝi aperis (interese estas, ke, kvankam en la rusa lingvo ambaŭ nomoj samas, en multaj aliaj ili sonas diference). Eĉ se vi neniam vizitis la rusian ĉefurbon, vi havas bonajn ŝancojn ekvidi riveron Moskvo sur ekrano, ĉar kutima televida bildo por novaĵoj, ligitaj kun Rusio, estas panoramo de la Kremlo kaj rivero Moskvo, ĉe kiu ĝi staras.
Tamen antaŭ veni al la granitaj kajoj de la grandega urbo, rivero Moskvo en sia supra parto trankvile fluas inter pejzaĝoj verdaj, pitoreskaj kaj eĉ vere fabelaj. Kaj hodiaŭ ni kune kun aŭtoro de Jutuba kanalo Kirill Veprentsev navigos en ĉi tiuj lokoj sur kajakoj kaj ĝuos belajn vidojn de la naturo kaj historiaj vidindaĵoj.
Interesaj faktoj
«Klifo de amo» – alta bordo de la rivero, kovrita de pitoreska pina bosko – vere havas legendojn koncerne sin, tamen ili rakontas ne pri junulo, sed pri junulino. Unu el ili estas, ke iam filino de bienulo enamiĝis en ordinaran kamparanon; la patro malpermesis al ŝi edziniĝon kaj ŝi ĵetis sin en la riveron de sur ĉi tiu loko. Fakte, tio estas kutima rakonto tiaspeca kaj en diversaj lokoj eblas trovi krutajn bordojn kun tia nomo.
Arbo sur Klifo de amo, sur kiun amantaj paroj fiksas diverskolorajn bendojn, kiuj simbolas iliajn sentojn./Wikimapia.org
Detala listigo de stavoj, tra kiuj fluas rivero Setunj, respegulas gravecon de ili en tradicia mastrumado. Stavoj (artefaritaj lagetoj) dum multaj jarcentoj servis por bredi fiŝojn.
Stavo Ĉerkizovskij en Moskvo estas unu el la plej malnovaj akvujoj de la urbo, kreita en la 14-a jarcento./Vikimedia Komunaĵo
Menciita
en la video restoracio «Aljoŝa» laŭ informo en la reto estiĝis unu el
la viktimoj de la pandemio: fermita en marto de 2020 pro la reĝimo de enŝloso, ĝi bankrotiĝis kaj nun estas vendata.
Reĝisoro Aleksandr Rou
(1906 – 1972) estas bonege konata en Rusio kaj aliaj landoj kiel aŭtoro
de klasikaj kinoversioj de folkloraj kaj literaturaj fabeloj. En
projekto Aŭdvide vi povas spekti lian filmon «Vesperoj en la bieneto apud Dikanka»
laŭ novelo de Nikolaj Gogol, subtekstigitan Esperante. Ekde la fino de
la 1950-aj jaroj li elektis vilaĝon Gigirevo por filmi scenojn en
naturo, pro belaj kaj diversaj pejzaĝoj, troveblaj proksime de ĝi.
Ekzemple, en ĉi tiu momento el filmo «Morozko»
(1964) vi povas vidi betulan boskon kaj menciitan supre «Klifon de
amo». (Listita inter liaj filmoj «Finisto, la brava falkono» (1975)
estis konceptita de Rou, tamen ĝin filmis alia reĝisoro jam post lia
morto.)
Unu el la plej konataj ŝercoj pri Rusio estas tiu, kiu koncernas ursojn
sur stratoj. Nu, se tiaj troveblas, do nur en Siberio, kie ili povas en
maloftaj kazoj viziti loĝatajn lokojn. Tamen jam kvin kilometrojn for de
la Ruĝa placo oni havas ŝancon renkonti surstrate bestojn ne malpli
grandajn kaj fojfoje ne malpli danĝerajn.
Dum rigardo al la mapo de Moskvo unu
el rimarkindaj detaloj estas verda «kojno», kiu eniĝas en la urdon de
nordorienta direkto. Tio estas nacia parko «Losinij Ostrov», unu el la
plej grandaj en la mondo arbaroj, kiuj troviĝas ene de urbo.
Ĉi tiu teritorio estas menciata en la dokumentoj ekde la 15-a jarcento
kaj en la 16-a jarcento ĝi estiĝis ĉastereno de la rusaj caroj.
Nikolaj Sverĉkov. Caro Alekseo Miĥajloviĉ kun bojaroj en falkona ĉasado apud Moskvo (1873).
Fine de la 18-a jarcento ĝi fariĝis ŝtata propraĵo, kaj ekde komenco de
la sekva, 19-a jarcento oni protektas la arbaron kaj ĝian naturon. En
1983 estis fondita nacia parko «Losinij Ostrov», unu el unuaj en Rusio.
«Losinij Ostrov en Solokniki» (1869) fare de Aleksej Savrasov konservis bildon de pejzaĝo, en kiu nenio parolis pri proksimeco de urbo.
Hodiaŭ la sudokcidenta parto de la parko, kiu troviĝas interne de la urbaj
limoj, estas populara loko por aktiva ripozo. Sur ĝiaj aleoj en ĉiu
sezono ne malabundas loĝantoj de la najbaraj distriktoj – kurantaj,
biciklantaj aŭ skiantaj. Ĉiujn ilin allogas eblo viziti la naturon, ne
veturante malproksimen de hejmo. Tamen la naturo foje mem vizitas
ilin...
Ĉi tie estas la tempo atenti la nomon de ĉi tiu loko. «Losinij Ostrov» signifas «Alka Insulo». Unu el malnovaj signifoj de vorto «insulo» en la
rusa lingvo estas arbara areo, ĉirkaŭata de malfermitaj spacoj. Kaj
vorto «alka» indikas la plej grandajn el la indiĝenoj de ĉi tiu arbaro
(kie renkonteblas ankaŭ aproj, vulpoj kaj leporoj). Figuro de alko,
trankvile maĉanta branĉojn, tute ne embarasite pro ĉeesto de homoj,
estas ĉi tie kutima spektaĵo. De temp' al tempo, tamen, alkoj lasas sian
hejman teritorion kaj trafas urbon. En la reto multnombras videoj,
demonstrantaj alkojn sur stratoj, proksimaj al Losinij Ostrov. Sube vi
povas vidi unu el tiaj, filmitan maje de 2012.
Loĝantoj de najbaraj domoj ekvidis en korto inter ili vagantan alkon, kiu venis el Losinij Ostrov en parkon Sokolniki,
kiu estas daŭrigo de sama arbara areo, kaj poste eliris en la urbon.
Nur al vespero oni sukcesis forkonduki ĝin reen. Kaj en la video
rimarkeblas, kial ĉi tiuj bestoj estis nomitaj «fojfoje danĝeraj» komence de la artikolo. Atentu ĉe 4:30,
kiel viro penas forpeli la alkon, ŝprucante akvon al ĝi – tamen li mem
tuj iĝas forpelita de akra hufo. Ja ĉiuj loĝantoj de Moskvo indas
respektan traktadon, ankaŭ arbaraj...
Sur alia video vi povas vidi, kiel du alkoj en Sokolniki sensoifigas
sin per renkontitaj flakoj, neniom atentante vizitantojn de la parko.
Hodiaŭ ni revenas sur la bordojn de lago Pleŝĉejevo. Kune kun aŭtoro de Jutuba kanalo OurLife! ni faros familian promenon al la lokaj vidindaĵoj – Aleksandrova monto kaj Blua ŝtono.
Aleksandrova monto estas monteto, kiu situas sur la nordorienta bordo de la lago. Ekde antikva tempo ĝi servis kiel loko de ritoj por la finno-ugraj kaj poste por la slavaj loĝantoj de ĉi tiu regiono. Tio speguliĝas en alia ĝia nomo – «Jarila monto», laŭ nomo de slava printempa festo de fekundeco. Ĉampionoj de kristanismo, kiu estis konvertantaj la rusan landon en la novan kredon, nemalofte atentis la sakralajn lokojn de la paganoj, konstruante sur ili preĝejojn kaj aliajn religiajn objektojn. Tio celis detrui antaŭan adoradon de ili kaj samtempe fari la novajn instituciojn pli kutimaj por loka loĝantaro.
Nikita monaĥejo apud lago Pleŝĉejevo estas konsiderata unu el la plej malnovaj en Rusio. Ĝusta tempo de ĝia fondo ne estas konata, tamen tio povis okazi jam komence de la 11-a jarcento./Vikimedia Komunaĵo
Io tiaspeca okazis ankaŭ ĉi tie: en la 13-a jarcento princo Aleksandro la Neva fondis sur la monteto Aleksandrovan monaĥejon omaĝe al sia ĉiela protektanto. Ĉi tiu monaĥejo ekzistis ĝis la komenco de la 17-a jarcento, kiam dum la Granda Malordo ĝi estis detruita fare de intervenintoj. En la jaro 1853 oni esploris ĝiajn restaĵojn. Ĉi tiuj malakurataj arkeologiaj elfosadoj detruis la supran parton de la monteto.
Kiel memoro pri la tempo de la monaĥejo, nune sur la monteto staras kamparkruco, kiun vizitas la aŭtoro de la video.
Hodiaŭ
ĉi loko ricevis ankoraŭ unu bazon por konateco. Ekde 2016 ĉi tie okazas
kultura festivalo «Aleksandrova monto», en kiu oni prezentas diversajn
branĉojn de la tradicia rusa kulturo kaj rekonstruas militajn eventojn
el la tempo de Aleksandro la Neva. En la restivala retejo oni povas
trovi multe da fotoj kaj videon, kiuj kreas viglan impreson pri ĝi. En Guglaj mapoj renkonteblas foto de ligna fortikaĵo, konstruita kiel konstanta dekoracio por la festivalo.
Dua vidindaĵo, kiun oni vizitas en la video, estas fama Blua ŝtono – unu el tre malmultaj sakralaj objektoj, restintaj de la antaŭkristana epoko. Ĝia nuntempa loko sur la laga bordo ne estas origina; komence ĝi situis ĉirkaŭ 4 kilometrojn pli sude, en ravino apud Borisogleba
monaĥejo, kiu ekzistis ĝis la 18-a jarcento. Kvankam jam pasis multe da
jaroj ekde la kristaniĝo, la lokaj loĝantoj konservis memoron pri tio,
ke iliaj prapatroj adoradis ĉi tiun ŝtonon, kaj regule okazigis festojn
apud ĝi. Dum longa tempo la monaĥoj vane persvadadis ilin lasi ĉi tiun
praktikon. Finfine, en la komenco de la 17-a jarcento oni uzis rimedon
pli efikan – simple enterigis la ŝtonon. Tamen post certa tempo la
ŝtono denove aperis sur la surfaco; akvo, fluanta sur la deklivo de la
ravino, forlavis sojlon ĉirkaŭ ĝi, kaj glaciiĝanta dum vintroj grundo
elpuŝis ĝin eksteren.
Grandaj rokaĵoj estas nemaloftaj en ĉi tiu regiono. Ĉi ŝtono, kuŝanta sur rando de vilaĝo 30 kilometrojn for de lago Pleŝĉejevo, estas samgranda kiel Blua ŝtono. Tamen pri ĝi scias nur loĝantoj de najbaraj domoj.
Do, la ŝtono restarigis sian staton. Tamen oni ne intencis toleri tion eterne, kaj fine de la sekva, 18-a jarcento oni entreprenis energian operacion. Komence de vintro de 1788 oni metis la ŝtonon sur sledon kaj veturigis ĝin sur glacio de lago Pleŝĉejevo por ke uzi ĝin por fundamento de konstruanta preĝejo – tute laŭ la menciita supre praktiko. Tamen la glacio ne eltenis la pezon kaj la ŝtono falis en la lagon. Ŝajnis, ke tio jam estis fino de ĝia historio, sed kelk jardekojn poste fiŝistoj komencis rimarki ĝin en akvo, kaj al la mezo de la 19-a jarcento ĝi jam troviĝis surborde. Kompreneble, tia fenomeno kapablis serioze konsterni mensojn, kaj en 1850 en gubernia gazeto okazis interesa diskuto. Rimarkindas, ke unu el ĝiaj partoprenantoj, kiu estis inĝeniero laŭ profesio, tute serioze supozis, ke la ŝtono povis esti altirita fare de kuŝejoj de magneta erco apud la lago!
Kaj tiu, kiu faris punktofinon en la diskuto, proponinte eksplikon vere racian, estis nenio alia, ol loka pastro. Tamen en sia letero al la gazeto li rezonis kiel vera naturesploristo kaj trovis kialojn de la reapero de la ŝtono en naturaj fenomenoj, observeblaj sur la lago.
La ŝtono, li skribis, dronis (male al kutima prezento) en malgranda profundo, malpli ol 1,5-metra. Dum pasinta tempo la nivelo de la lago malaltiĝis, kaj la supra parto de la ŝtono jam troviĝis super la akva surfaco. Printempe glacio sur la lago degelas unuavice apud la bordoj, kaj tiu, kiu restas en la mezo, nemalofte estas puŝata sur bordon fare de vento. Moviĝantaj glaciblokaroj, kiu formiĝas en tiaj okazoj, fojfoje havas tian forton, ke ili kapablas faligi grandajn arbojn kaj eĉ detrui domojn. Do ne estas mirinde, ke ilia impeto, akumuliĝanta dum jardekoj, montriĝis sufiĉa por finfine movi la ŝtonon sur lokon tiom malprofundan, ke ĝi povis sekiĝi dum plua malaltiĝo de la laga nivelo.
Kiam nivelo de la lago kreskas pro printempa degelo de neĝo, Bluan ŝtonon ree ĉirkaŭas akvo./Vikimedia Komunaĵo
Estas interese, ĉu ĉi tiu pastro dividis sian eltrovon kun la paroĥanaro. Tiel aŭ alie, rakonto pri la mistera reapero de la ŝtono estiĝis parto de la legendo ĉirkaŭ ĝi, same kiel rakonto, ke ĝi origine situis sur Aleksandra monto (la aŭtoro de la video mencias ilin ambaŭ, tamen la dua, kiel ni scias, ne estas ĝusta).
Hodiaŭ la ŝtono estas populara inter turistoj vidindaĵo; en lastaj jaroj oni bonordigis la areon apud ĝi. Pagon por viziti ĝin prenas nacia parko «Lago Pleŝĉejevo», sur kies teritorio ĝi troviĝas. Laŭ la informo en ĝia retejo, ĝia grando je 50 rubloj restas stabila dum lastaj kvin jaroj kaj, laŭ la nuntempa skalo de prezoj, estas plejparte simbola (kaj, kiel oni notas en la video, familioj kun tri aŭ pli da infanoj, aĝantaj malpli ol 16 jarojn, vere havas 50-procentan rabaton).
Do, hodiaŭ, same kiel antaŭ jarmilo, oni vizitadas la ŝtonon, tuŝas ĝin surfacon, grizan dum sekva vetero aŭ bluan, kiam ĝi malsekiĝas post pluvo (de tio devenis ĝia nomo); lasas al ĝi donacojn en formo de moneroj, pomoj kaj aliaj nutraĵeroj; alligas buntkolorajn bendojn al la parapeto de kondukanta al ĝi vojo; aŭ, laŭ la jam moderna kredo, mense deziras ion, sudante sur ĝi. Multon da homoj vidis ĉi tiu ŝtono, kaj, verŝajne, ĝi vidos ne malpli, ĉar ĝian aĝon mezuras alia temposkalo. Espereble, ĝi vidos ankaŭ, kiel la popoloj faros unu grandan rondon familian...
Rigardinte mapon de la eŭropa nordo, oni facile rimarkas sur ĝi multnombrajn lagojn – spurojn, kiujn antaŭ multaj jarmiloj restis post si la foriranta glaciaro. Plej suda el tiaj spuroj estas lago Pleŝĉejevo, kiu situas 120 kilometrojn nordoriente de Moskvo.
En ĉi tiu aerfilmado de lago Pleŝĉejevo kaj urbo Pereslavl-Zalesskij, farita de sur 500-metra alto, bone videblas la regula ovala formo de la lago.
Jam en la fora pasinteco homojn logis ĉi tiu lago kun ĝia abundo de fiŝoj, unu el kiuj – loka formo de Coregonus albula, ruse nomata «rjapuŝka» – troviĝas sur la blazono kaj la flago de Pereslavl-Zalesskij. Sur la orienta bordo de la lago kuŝas Blua ŝtono – rokaĵo, kiu jam pli ol jarmilon estas objekto de adorado (ĝi meritas apartan rakonton, kiu sendube aperos poste). En la 9-a aŭ la 10-a jarcento sur la orienta bordo de la lago aperis urbeto, kiu en la historiaj dokumentoj estis konata sub nomo Kleŝĉin. En la 12-a jarcento princo Georgo la Longbraka, al kiu la tradicio atribuas fondon de Moskvo, konstruis novan urbon Perejaslavl (moderna nomo – Pereslavl-Zalesskij) kiel ĉefan setlejon sur la lago.
Busto de Georgo la Longbraka en Pereslavl-Zalesskij enhavas ineresan aludon al ligo inter ĉi tiu urbo kaj Moskvo; ĝian rimarkindan asimetriecon kaŭzis tio, ke ĉi tiu skulptaĵo estas kopio de supera parto de la ĉevala monumento de Georgo en la ĉefurbo. Lia dekstra brako estas etendita antaŭen kaj por nevidebligi tion oni bezonis «fortranĉi» ĝin pli alte./Ru.wikipedia.org
Lago Pleŝĉejevo montriĝis ligita kun du tre konataj nomoj de la rusia historio. Princo Aleksandro la Neva devenis el Pereslavl, kaj en la fama filmo de Sergej Eisenstein, laŭ kiu oni kutime prezentas Aleksandron al si nuntempe, spektanto unuafoje renkontas lin sur la bordo de la lago, kie li okupiĝas pri afero tute ne princa – administras fiŝkaptadon. Tamen kiam nuboj densiĝas super la rusa lando, li devas ree surmeti la kirason...
Simbolojn de la historia pasinteco oni povas trovi en Pereslavl eĉ sur plastaj sakoj fare de lokaj produktantoj, kiuj situigas sur ilin portreton de Aleksandro kun bildo de la katedralo de la Transfiguriĝo (1152-1157) en Pereslavl, la plej frua el la blankŝtonaj monumentoj de nordorienta Rusujo.
Alia granda figuro, kiu atentis ĉi tiun landon, estis Petro la Unua. Juna caro, ĉe kiu jam estis formiĝantaj planoj de venontaj ŝanĝoj en Rusio, strebis ankaŭ al kreado de mara floto. Lago Pleŝĉejevo montriĝis por tio taŭga provejo, ĉar ĝi estis la plej proksima al Moskvo granda akvaro, sur kiu oni povis ekzerci ŝipnavigadon. Oni fondis unuan ŝipkonstruejon sur la lago en 1688, kaj en 1692 jam estis preta «Amuza ŝiparo», kiu malgraŭ sia nomo prezentis sufiĉe seriozan forton, konsistantan el ĉirkaŭ cento da ŝipoj. En aŭgusto de 1692 oni plenumis grandajn manovrojn sur la lago, kaj ĝis nun ĉi tiu dato estas memorata kiu tiu de naskiĝo de la rusa floto.
Dmitrij Kardovskij. La ŝiparo de Petro sur lago Pleŝĉejevo la 25-n de aŭgusto 1692 (1927).
Baldaŭ Petro jam ne plu povis kontentigi sin per la malvasta skalo de la lago kaj turnis sian rigardon al Azova maro. Tamen li ne forgesis la lokon, kie li unuafoje spertis glitadon sur akva surfaco. En 1722 Petro, jam imperiestro, eldonis specialan dekreton pri konservado de la restaĵoj de la eksa ŝiparo. Oni konservis ilin en Pereslavl ĝis 1783, kiam ili estis detruitaj en incendio. Feliĉe, konserviĝis boato «Fortuno», kies konstruadon, eble, partoprenis Petro mem. En 1803 ĝi estiĝis ĉefa eskponaĵo de muzeo, aperinta sur la suda bordo de la lago – la plej malnova provinca muzeo en Rusio.
Hodiaŭaj sportoj sur akvo diferenciĝas de tiuj en la tempo de Petro, tamen, same kiel antaŭ tri jarcentoj, lago Pleŝĉejevo estas populara loko por ili, ĉar ĝi estas plej proksima al Moskvo fermita akvaro, kie forestas ŝipa trafiko kaj kie oni povas praktiki velsurfadon kaj kajtosurfadon.
La aera filmado montas dense okupitan zonon, kie oni praktikas kajtosurfadon sur la lago.
Same populara ĝi estas por naĝado kaj trankvila ripozo sur bordo. Nivelo de la lago malleviĝis en la nuna epoko, tiel ke la plej grandaj ŝipoj de Petro jam ne povus proksimiĝi al bordo, tamen dank' al tio akvon pli forte varmigas sunradioj. Fundon kovras mola ŝlimo, sur kiu perlamote briletas konkaĵoj. En ĉiu epoko sur lago Pleŝĉejevo oni trovas por si allogaĵojn...
Atributoj de diversaj tempoj renkontiĝas sur bordoj de lago Pleŝĉejevo./Vikimedia Komunaĵo
Hodiaŭ ni revenas al bieno Kuskovo por vagi tra ĝia parko kaj konatiĝi kun tieaj vidindaĵoj. Nin gvidos Alisa, juna stelulino de Jutuba kanalo Believixx. La video, en kiu ŝi konigas al ni la parkon, partoprenis en 2013 moskvan konkurson pri urba historio por lernejanoj. La tekston, kompreneble, verkis ŝiaj gepatroj, tamen la ĉarmeco, kun kiu ŝi prononcas ĝin, vere ornamas la rakonton.
Interesaj faktoj
Vortoj «Mallongas temp' de flor', senfine daŭras bel'» estas el versaĵo de poeto Gavriil Derĵavin. Ili estis nomo de ekspozicio de floraj komponaĵoj, kiu okazis en la palaco de Kuskovo en 2008, okaze de la 90-jara jubileo de tiea muzeo.
La obelisko, kiu aperas ĉe 1:11, estas farita el marmoro, donacita fare de imperiestrino Katerino la Dua al Pjotr Ŝeremetev en 1785, okaze de fino de lia 5-jara oficado kiel prezidanto de la nobelaro de Moskva gubernio. Sur ĝi situas tabulo kun skribaĵo pri tio, verkita fare de Katerino mem.
Pavilono «Ermitejo» estis kontstuita en 1765 – 1767, do ĝi aĝas ĉirkaŭ ne «tricent», sed ducent kvindek jarojn. Tiaspecaj pavilonoj aperis kiel elementoj de parka arkitekturo en Eŭropo, destinitaj por solecaj meditadoj kaj preĝoj; en Rusio ili, tamen, prenis funkcion de lokoj por distriĝo en malvasta rondo de elektita societo. Nuntempe en Rusio konserviĝis nur tri tiaspecaj kostruaĵoj de la 18-a jarcento; krom Kuskovo, ili estas apud Sankt-Peterburgo – en Carskoje Selo kaj Peterhofo.
La preĝejo de la Savanto Tutkorfavora, konstruita en 1737 – 1739, estas la plej malnova konstruaĵo de la bieno kaj rara en Moskvo ekzemplo de la baroka stilo de la tempo de impriestrino Anna Ivanovna./Vikimedia Komunaĵo.
Julia Akimenko denove estos nia ĉiĉerono laŭ vidindaĵoj de Moskvo. Hodiaŭ ni vizitos bienon Kuskovo en la sudorienta parto de la urbo – iaman someran rezidejon de fama aristokrata gento de Ŝeremetevoj. Ĝia palaco – “Granda domo” – konstruita en 1769-1775, konservis aŭtentikajn interaĵojn de 18-a jarcento, kiuj ebligas rekrei la etoson de riĉa domo de tiu epoko.
Aristokrata gento de Ŝeremetevoj estas konata ekde la 15-a jarcento. En 1706 militestro kaj diplomato Boris Ŝeremetev unua en Rusio ricevis titolon de grafo. Lia filo Pjotr fondis la “amuzan bienon” en vilaĝo Kuskovo, kiun Ŝeremetevoj posedis ekde la 16-a jarcento, kaj investis multe da penoj por krei la brilan arkitektan kaj parkan ensemblon.
La plej rimarkinda persono en la historio de Ŝeremetevoj estas lia filo Nikolaj Ŝeremetev (1751 – 1809). La plej riĉa homo en Rusio, mecenato kaj protektanto de artoj, li edziĝis al Praskovja Kovaljova (Ĵemĉugova), kamparan-devena virino, kiu aktoris en teatro de alia lia bieno, Ostankino. Ĉi tiu romantika historio ĝis nun inspiras literaturistojn kaj kinematografistojn. Unu el stratoj, kiuj venas al Kuskovo, estas nomita laŭ ŝi.
Plenumante volon de sia forpasinta edzino, Nikolaj Ŝeremetev dediĉis lastajn jarojn de sia vivo al bonfarado kaj, inter alie, fondis en Moskvo hospitalon por malriĉuloj – “Ŝeremetevan malsanulejon”, kiu funkcias ĝin nun kiel Instituto de urĝa medicina helpo “Sklifosofskij”. La konstruaĵo de la hospitalo, aperinta en 1810, dum la invado de Napoleono en 1812 servis por ambaŭ flankoj de la konflikto. Nuntempe ĝi estas konsiderata objekto de kultura heredaĵo./Vikimedia Komunaĵo.
La menciata en la video legendo evidente estas malfrua, ĉar laŭ informo de la kroniko princo Boriso ne forveturis malproksimen de Kievo post la morto de sia patro, do li ne povis vojaĝi kune kun la frato tra ĉi tiu loko. Tamen Glebo ja povis traveturi ĝin, ĉar lia apanaĵo estis urbo Murom en la sudo de la nuntempa Vladimira provinco.
Arkosolio (ruse аркосолий, de latina arcosolium) estas arkoforma niĉo, en kiu oni situigis sarkofagon. En mezepoka Rusujo oni vaste uzis ilin por entombigado de nobelaj homoj en temploj.
Informtabulo, kiu videblas en la video je 04:57, tekstas, ke la destra figuro sur la fresko “La sanktaj virinoj en la paradiza ĝardeno” estas martirino Maria, protektantino de la edzino de princo Boriso. Verŝajne, temas pri Maria el Ĉemara Cezareo, kristana martirino de la 3-a jarcento (jen informo en la angla).
Omfalo – speciala loko en preĝejo, kie staris episkopo dum certaj momentoj de diservo – estis konata en Rusujo en la 11-12-aj jarcentoj, tamen ĉiuj aliaj ekzemploj troviĝas en temploj de la sudaj kaj la okcidentaj landoj, sur la nuntempaj teritorioj de Ukrainio kaj Belorusio.
Narteksoj aperis en la tempo de frua kristanismo, kiel lokoj, kiujn povis eniri paganoj kaj prepariĝantoj al bapto. Tamen en la moderna ortodoksa eklezio nartekso estas loko por certaj diservoj; pro tio en la 19-a jarcento oni aldonis ĝin al la preĝejo de Boriso kaj Glebo.
Boriso kaj Glebo sur ikono de la 14-a jarcento en Tretjakova galerio. Princoj Boriso kaj Glebo estis filoj de princo Vladimiro, baptanto de Rusujo. Post lia morto en 1015 inter liaj heredantoj ekflamis lukto por povo; lia plejaĝa filo Svjatopolko kaptis la kievan tronon. Laŭ la rakonto de la kroniko, Boriso kaj Glebo ĵuris pri lojaleco al li, tamen Svjatopolko ordonis mortigi ilin, ĉar li antaŭtimis rivaladon (li mem, probable, estis adoptita filo de Vladimiro; tiu prenis de sia frato edzinon, kiu estis graveda je Svjatopolko). Meze de la 11-a jarcento Boriso kaj Glebo estis enkanonigitaj kiel ĉielaj protektantoj de la Rusa lando kaj ilia kulto rapide iĝis populara./Vikimedia Komunaĵo.
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
